Ataataassuseq aamma anaanaaqataassuseq
Ulloq 1. april 2024 ataataassusermut aamma anaanaaqataassusermut tunngatillugu, Kalaallit Nunaanni nutaamik inatsiseqalissaaq.
Tamanna isumaqarpoq, siunissami Kalaallit Nunaanni ataataassuseq aamma anaanaaqataassuseq pillugit suliat, palaseqarfimmi aamma Naalagaaffiup Sinniisoqarfiani suliarineqartassasut. Siunissami Naalagaaffiup Sinniisoqarfia sinerissami suliani taamaallaat politiinit ikiorneqartassaaq.
Meeqqap inunngorneraniit sapaatit akunneri sisamat siulliit eqqarsaatigalugit, meeqqamut ataataassusermut imaluunniit anaanaaqataassusermut tunngasumut apeqqummik suliaqartoq tassaavoq palaseqarfik.
Meeqqap inunngorneraniit sapaatit akunneri sisamat siulliit qaangiutsinnagit ataataassuseq imaluunnit anaanaaqataassuseq nalunaarsorneqarsimanngippat, ilaatillugit ataataassuseq imaluunnit anaanaaqataassuseq, inatsisit malillugit nalunaarsorneqarsinnaanngippat, suliami nalornissuteqartoqarpat, imaluunniit inuup sananeqaataanik misiliutinik tigusilluni eqqartuussivimmi uppernarsaatitut atugassanik suliaqartoqarnissaa, peqataasumit ataatsimit arlalinnilluunniit kissaatigineqarpat, suliaq Naalagaaffiup Sinniisoqarfianut suliakkiutigineqassaaq.
Inatsisit naapertorlugit meeqqat tamarmik ataatalittut imaluunniit anaanaaqataasulittut nalunaarsorneqassapput.
Meeqqamut anaanaaqataassusermik nalunaarsugaanissaq kissaatigineqarpat, ikiortilluni kinguaassisinnaanissamut (anisuuersissimasumik atuinikkut) suliaritinnissaq sioqqullugu, maleruagassanut paasinnilluarsimanissarsi pingaaruteqarpoq.
Ilaatillugit ataataassusermik nalunaarsuinermut maleruagassat pillugit aamma ikiortilluni kinguaassiorsinnaanermik (anisuuersinnermik) atuinikkut,anaanaaqataaneq imaluunniit ataataassuseq pillugu maleruagassanut ilitsersorneqarneq.
Ataataassuseq pillugu maanna uanga pillunga imaluunniit pisoqaanerusoq suliaq, kia suliarivaa?
Ulloq 1. april 2024 sioqqullugu inunngortut meeqqat tamarmik, ataataassuseq pillugu imminnik pillutik suliamik suli politiinit aamma najukkami eqqartuussivimmit, sullinneqartassapput. (Aammattaaq ”Suliamik aallartitseqqiineq” pillugu ilitsersuut takujuk.)
Ullup 1. april 2024 kingorna inunngortut meeqqat tamarmik, ataataassuseq imaluunniit anaanaaqataassuseq pillugu imminnik pillutik suliamik palaseqarfimmit imaluunniit Nalaagaaffiup Sinniisoqarfianit, sullinneqartassapput.
Ataataassuseq
Angajoqqaanut katisimasunut meeqqamut ataataassuseq, meeqqap inunngorsimatsiarnerani, suli isumamineertumik siunissami palaseqarfimmit nalunaarsorneqartassasoq, ataataassuseq pillugu nutaanik inatsiseqalernerup nassataraa. Taamaalilluni, katisimagaanni, meeqqap inunngornerata kingorna, angajoqqaajusutut palaseqarfimmut taamaallaat saaffiginnissutaasassaaq.
Anaanaasoq aamma ataataasoq katisimasut
Anaanaasoq aamma ataataasoq katisimappata, suli isumamineertumik palaseqarfimmit meeqqamut ataataassuseq nalunaarsorneqartassaaq.
Palaseqarfik, ernisussiortumiit (peqqinnissaqarfimmiit), inunngortoqarsimaneranik nalunaarummik tigusaqareerpat, tamanna aammalu angajoqqaajusut katisimanerat tunuliaqutaralugit, uiusoq meeqqamut ataataasutut, palaseqarfimmit nalunaarsorneqassaaq.
Anaanaq aamma ataataq katisimanngitsut
Meeqqamut anaanaasutut aamma ataataasutut katisimanngikkussi, meeqqap inunngornerata kingunitsiannguagut, meeqqamut ataataassuseq nalunaarsorumallugu, ilissi palaseqarfimmut saaffiginnissaasi.
Ilissi anaanatut aamma ataatatut, meeqqamik isumassuinissaq aamma akisussaaffik peqatigiillusi isumagiumallugu isumaqatigiissutigigussiuk, immersugassaq ”isumassuinissamik- aamma akisussaaffimmik nalunaarut” immersussavarsi. Taanna nalunaarut tunuliaqutaralugu, palaseqarfik ataataassusermik nalunaarsuisinnaavoq.
Anaanaq aamma ataataq katisimanatik aamma inooqatigiinngitsut
Anaanaasutut aamma ataataasutut inooqatigiinngikkussi, taamaattoq ataataasup meeqqamut ataataassuseq akuererusullugu kissaatigalugu, Naalagaaffiup Sinniisoqarfiani suliaq ingerlatassanngorlugu palaseqarfimmit nassiunneqassaaq.
Anaanaasoq aamma ataataasoq, ataataassusermut isumaqatigiippata, ataataasoq Naalagaaffiup Sinniisoqarfiani ”Ataataassusermik akuersineq”-mik immersugassaq immersorsinnaavaa.
Ataataassuseq pillugu nalornisoqartillugu
Meeqqamut ataataassuseq pillugu nalornisoqarpat, Naalagaaffiup Sinniisoqarfiani suliaq ingerlatassanngorlugu palaseqarfimmit nassiunneqassaaq.
Anaanaasoq aammalu ataataasinnaasut, ataataassuseq pillugu oqaloqatigiinnissamut Naalagaaffiup Sinniisoqarfianit aggersarneqassapput.
Kina meeqqamut ataataanersoq misissorniarlugu, inuup sananeqaataanik eqqartuussivimmi atugassanik misiliutinik suliaqartoqarnissaanik anaanaasoq aamma ataataasinnaasut, noqqaassuteqarsinnaapput. Aammattaaq inuup sananeqaataanik misiliutinik tigusilluni eqqartuussivimmi atugassanik misissuinissamut peqataanissamut, peqataasunut tamanut Naalagaaffiup Sinniisoqarfianit kajumissaarutigineqarsinnaavoq.
Anaanaasup aamma ataataasinnaasut, inuup sananeqaataanik misiliutinik tigusilluni eqqartuussivimmi atugassanik misissuinissamut peqataanissaq kissaatiginngippassuk, Naalagaaffiup Sinniisoqarfianit najukkami eqqartuussivimmut suliamik nassiussissaaq. Inuup sananeqaataanik misiliutinik tigusilluni eqqartuussivimmi atugassanik misissuinissamut peqataasut nammineq piumassutsiminnik peqataajumanngippata, eqqartuussisarneq pillugu inatsit malillugu pinngitsaaliissutinik, najukkami eqqartuussivimmit atuisoqarsinnaavoq.
Meeqqap inunngornera sioqqullugu
Meeqqamut suli inunngorsimanngitsumut ataassuseq pillugu suliaq meeqqap inunngornera sioqqullugu suliarineqassasoq kissaatigineqarpat anaanaasoq aamma ataataasoq katisimanngippata, anaanaasoq Naalagaaffiup Sinniisoqarfianut saaffiginnissinnaavoq.
Meeqqamik isumassuinissaq aamma akisussaaffik peqatigiillutik isumagiumallugu, anaanaasup aamma ataataasup isumaqatigiissutigippassuk, Naalagaaffiup Sinniisoqarfianit suliaq suliarineqarsinnaavoq. Taamaalilluni meeqqap inunngornera sioqqullugu, meeqqamut ataataassuseq Naalagaaffiup Sinniisoqarfianit akuersissutigineqarsinnaavoq.
Anaanaasup aamma ataataasup meeqqap inunngornerata kingorna, Naalagaaffiup Sinniisoqarfianit ataataassusermik akuersissut palaseqarfimmut tunniutissavaat taamaalilluni tamanna tunuliaqutaralugu palaseqarfik ataataassusermik ingerlaannaq nalunaarsuisinnaassalluni.
Inuup sananeqaataanik misiliutissanik tigusilluni misissugassat
Anaanaasup uia imaluunniit meeqqamut ataataasinnaasoq, sananeqaatitigut (uumassuseqassutsikkut) meeqqamut ataataassusermik misissuiniarluni, inuup sananeqaataanik misiliutinik tigusilluni eqqartuussivimmi atugassanik misissuisoqassasoq, anaanaasup kissaatigippagu, tamatumunnga qinnuteqartoqassaaq.
Inuup sananeqaataanik misiliutinik tigusilluni eqqartuussivimmi atugassanik misissuineq, anaanaasup, meeqqap aammalu ataataasinnaasup imaluunniit meeqqamut ataataasinnaasut qarngatigut kiliortuilaarnikkut tigusilluni suliarineqartarpoq.
Imaaliorluni, vatpind-i mianersorluni ulussap iluata iigaanut tagiullugu, misissuineq ingerlanneqartarpoq.
Inuup sananeqaataanik misiliutinik tigusilluni eqqartuussivimmi atugassanik misissuineq, Naalagaaffiup Sinniisoqarfianit suliarineqarsinnaavoq. Naalagaaffiup Sinniisoqarfiani suliasumit, qanikkut kiliuineq, suliarineqassaaq. Peqataasoq ataaseq imaluunniit arlallit Nuup avataaniippata, Naalagaaffiup Sinniisoqarfia sinnerlugu, Inuup sananeqaataanik misiliutinik tigusilluni eqqartuussivimmi atugassanik misissuineq, politiinit ingerlanneqassaaq. Miliutissamik tigusineq, avatangiisini toqqissisimanartuni ingerlanneqassaaq.
Inuup sananeqaataanik misiliutinik tigusilluni eqqartuussivimmi atugassanik misissugassaq, misiliutissatut tigusamik misissuisussamut, Danmark-imi Retsgenetiske Institut-imut nassiunneqassaaq. Misissuinerup inernera, sullissinermut ilagitillugu, inuup sananeqaataanik misiliutinik tigusilluni eqqartuussivimmi atugassanik misissukkap inerneranik, peqataasunut nassiussisussamut Naalagaaffiup Sinniisoqarfianut nassiunneqassaaq.
Ataataasoq ilisimaneqanngitsoq
Meeqqap eqqarsaatigineqarnissaa pissutigalugu, kina imaluunniit meeqqamut ataataasinnaanersoq, anaanaasup ilisimatitsissalluni pisussaaffigigaa Naalagaaffiup Sinniisoqarfia ilitsersuilluni ilisimatitsisinnaavoq.
Meeraq pinerluttuliornikkut pinngorsimavoq
Meeraq pinerluttuliornikkut pinngorsimappat, tamanna pillugu anaanaasoq Naalagaaffiup Sinniisoqarfianut imaluunniit najukkami eqqartuussivimmut saaffiginnissinnaavoq. Angut taanna taamatut pinerluttuliorsimasoq, meeqqap eqqarsaatigineqarnissaa aalajangiisuuppat, meeqqamut ataatanngorsinnaanngilaq.
Ikiortilluni kinguaassiornermi (anisuuersissimasumik atuinikkut) anaanaaqataassuseq aamma ataataassuseq
Tamatuminnga nutaamik inatsiseqalernermik, meeraq, ataataassutsimut taarsiullugu meeqqamut anaanaaqataaffigineqarnermik nalunaarsugaaffeqarsinnaavoq.
Meeqqamut anaanaaqataassusermik nalunaarsortinnermik kissaateqartoqarpat, anaanaasup suliaritinnginnerani, ikiortilluni kinguaassiornermut imaluunniit assingusumik suliaritinnermut (anisuuersissimasumik atuineq) tunngatillugu, maleruagassanik paasinnilluarsimanissaq, pingaaruteqarpoq.
Suliarititsinnani, meeqqamut ataataassuseq imaluunniit anaanaaqataassuseq pillugit nalunaarummik atsiortoqassaaq.
Akuersissut Naalagaaffiup Sinniisoqarfiup immersugassaataatigut akuerisaasukkut tunniunneqassaaq, suliaritinnerlu peqqinnissaqarfimmeersumit imaluunniit peqqinnissaqarfimmeersup akisussaaffiata ataani, suliarineqassaaq.
Inummit peqqinnissaqarfimmeersumit imaluunniit peqqinnissaqarfimmeersup akisussaaffiata ataaniittumit Ikiortilluni kinguaassiornermik arnaq suliaritissimappat, taanna suliaritinnissamut akuerseqataasimappat, meerarlu taamatut suliaritinnikkut pinngorsimasutut naatsorsuutigineqarluni, arnap katisimasaa, nalunaarsugaasutut aapparisaa imaluunniit aapparisaa, meeqqap ataataatut imaluunniit anaanaqataatut isigineqassaaq.
Akuersineq allakkiaassaaq aamma angutip meeqqamut ataataanissaa imaluunniit arnap meeqqamut anaanaaqataanissaa pillugu nalunaarummik imaqassalluni.
Angutip ilisimaneqartup anisuuanik atuinikkut anaanaaqataanissaq imaluunniit ataataanissaq pillugu akuersineq
Arnaq, arnamut katisimasoq imaluunniit nalunaarsugaasumik aappalik imaluunniit arnamik aappalik, angutip ilisimaneqartup anisuuanik, inummit peqqinnissaqarfimmeersumit imaluunniit peqqinnissaqarfimmeersup akisussaaffiata ataaniittumit Ikiortilluni kinguaassiornermik ikiortilluni kinguaassinissamut suliaritissimaguni, angut meeqqamut ataataasutut isigineqassaaq. Suliaritinnikkut tamatumuunakkut meeraq pinngorsimasoq naatsorsuutigineqarpat, aammalu suliaritinneq sioqqullugu meeqqamut ataataasussaalluni, angutip allakkiaralugu nalunaarutigereerpagu, angut meeqqamut ataataasutut isigineqassaaq.
Katisimasaq imaluunniit nalunaarsugaasumik aapparisaq imaluunniit aapparisaq, suliaritinnermut akuersineq allakkianngorlugu tunniussimassavaa.
Katissimasaq imaluunniit nalunaarsukkatut aapparisaq imaluunniit aapparisaq meeqqamut anaanaaqataassappat, taakkua pingasuullutik immersugassamik immersorsimasumik Naalagaaffiup Sinniisoqarfianut nassiussinikkut allaganngorlugu tamanna nalunaarutigissavaat.
Anisuuersissimasoq meeqqamut ataatanngorsinnaava?
Arnaq, ilisimaneqartumik anisuuersissimasumik, ikiortilluni kinguaassiornissamut suliaritissimaguni imaluunniit assingusumik suliaritissimaguni, anisuuersissimasoq meeqqamut ataataasutut isigineqarsinnaavoq, imaattutigut:
- Ikiuilluni kinguaassiortitsineq, inummit peqqinnissaqarfimmeersumit imaluunniit peqqinnissaqarfimmeersup akisussaaffiata ataaniittumit suliarineqarsimappat,
- arnap aalajangersimasup anisuuni suliaritilluni pissagaa allakkianngorlugu akuersisimaguni,
- suliaritinnermi tamatumani meeraq pinngorsimasoq naatsorsuutigineqarsinnaappat, aamma
- angut meeqqamut ataataasussaalluni allaganngorlugu nalunaarutigisimaguniuk.
Anisuuersissimasoq meeqqamut ataataanngippat
Anisooq, vævscenter-imut, anisuumik agguaassisartumut, inummut peqqinnissaqarfimmeersumut imaluunniit peqqinnissaqarfimmeersup akisussaaffiata ataaniittumut tunissuteqaatigineqarsimappat, anisuuersissimasoq meeqqamut ataataasutut isigineqassanngilaq.
Ikiortilluni kinguaassiornermi anaanaaqataassusermik imaluunniit ataataaqataassusermik nalunaarsuineq
Meeqqap inunngornera sioqqullugu
Meeqqap inunngornera sioqqullugu, ikiortilluni kinguaassiornermik atuinikkut, anaanaaqataassuseq imaluunniit ataataassuseq akuerisaalersinniarlugu, anaanaasoq Naalagaaffiup Sinniisoqarfianut saaffiginnissinnaavoq.
Qulaani nassuiarneqartutut, suliami allakkiatut uppernarsaatitut, anaanaasup akuersinermut nalunaarut nassiutissavaa.
Anaanaasup aamma anaanaaqataasup imaluunniit ataataasup meeqqamik isumassuinissaq aammalu akisussaaffik peqatigiillutik isumagiumallugu isumaqatigiissutigippassuk, ikiortilluni kinguaassiornermik atuinermi, meeqqamut anaanaaqataassuseq imaluunniit ataataaqataassuseq Naalagaaffiup Sinniisoqarfianit akuerineqarsinnaavoq.
Anaanaasup aamma anaanaaqataasup imaluunniit ataataasup, meeqqap inunngornerata kingorna aammalu sapaatit akunneri sisamat qaangiutsinnagit Naalagaaffiup Sinniisoqarfiata akuersinera palaseqarfimmut tunniutissavaat, taamaalilluni palaseqarfimmit tamanna tunuliaqutaralugu ingerlaannaq anaanaaqataassuseq imaluunniit ataataassuseq nalunaarsorneqarsinnaaniassammat.
Meeqqap inunngornerata kingorna
Anaanaaqataassuseq imaluunniit ataataassuseq, meeqqap inunngornera sioqqullugu, Naalagaaffiup Sinniisoqarfianit akuerineqanngippat, palaseqarfimmit nalunaarsorneqarsinnaanngilaq.
Taamaattumik ilissi pillusi suliaq, ikiortilluni kinguaassiorneq atorlugu anaanaaqataassuseq imaluunniit ataataassuseq pillugu nalunaarsuineq, palaseqarfimmit tamatuminnga suliarinnittussamut Naalagaaffiup Sinniisoqarfianut nassiunneqassaaq.
Suliami kina ataataanersoq imaluunniit anaanaaqataanersoq, qulaani nassuiarneqartutut, suliami allakkiatut uppernarsaatitut, akuersinermut nalunaarut nassiuteqqullugu Naalagaaffiup Sinniisoqarfianit anaanaasoq qinnuigineqassaaq.
Tamatuma kingorna anaanaasoq, anaanaaqataasoq imaluunniit ataataasoq peqatigalugu, anaanaaqataassusermik imaluunniit ataataassusermik nalunaarsuinissamut imaluunniit tamatuminnga akuersinissaq pillugu nalunaarummut atugassamik, isumassuinissamik- aamma akisussaaffiginninnissamik nalunaarummik atsiussapput.
Suliamik ammaaqqinneq
Meeqqamut anaanaaqataassuseq imaluunniit ataataassuseq pillugu ammaaqqinnermik suliaq, Naalagaaffiup Sinniisoqarfianit suliarineqartassaaq.
Ammaaqqinnissaq pillugu suliap suliarineqarnissaa kissaatigineqarpat, qinnuteqaat Naalagaaffiup Sinniisoqarfianut nassiunneqassaaq.
Aalajangiinerup kingorna, peqataasoq ataaseq sapaatit akunneri sisamat qaangiutsinnagit tamatuminnga qinnuteqarpat, ammaaqqinnissaq pillugu Naalagaaffiup Sinniisoqarfianit aalajangiineq, eqqartuussivimmut tunniunneqassaaq.
Anaanaaqataassuseq imaluunniit ataataassuseq, siusinnerusukkut nalunaarsugaanngippat
Meeqqamut ataataanerlutik imaluunniit anaanaaqataanerlutik eqqartuussivikkut misiliisinnaatitaasumit anaanaasumit, meeqqamit imaluunniit taassuma nakkutilliisuanit, imaluunniit angummit imaluunniit arnamit, suliaq ammaqqinneqarsinnaavoq.
Angut, anaanaasup naartunerani piffissami anaanaasumut atoqatigiinnikkut peqateqarsimaguni, meeqqamut ataataanerluni eqqartuussivikkut misiliisinnaatitaavoq.
Angut aalajangersimasoq meeqqamut ataatanngorsinnaappat imaluunniit arnaq aalajangersimasoq meeqqamut anaanaaqataalersinnaappat, naatsorsuutigineqarsinnaappat, suliamik ammaaqqinneq taamaallaat pisinnaavoq.
Meeraq inersimalersimappat, taassuma akerliligaanik suliaq ammaqqinneqarsinnaanngilaq.
Ataataassuseq imaluunniit anaanaaqataassuseq nalunaarsoriigaappat, akuerisaappat imaluunniit eqqartuussinikkut aalajangeriigaappat
Suliaq ammaqqinneqarsinnaavoq, anaanaasoq, meeraq imaluunniit taassuma nakkutilliisua, angutaa imaluunniit anaanaaqataasoq tamatumunnga isumaqataappata.
Taamaattoq angut meeqqamut ataatanngorsinnaasoq imaluunniit arnaq meeqqamut anaanaaqataalersinnaasoq naatsorsuutigineqarsinnaalerpat suliamik ammaaqqinneq taamaallaat pisinnaavoq.
Ataataassusermik imaluunniit anaanaaqataassusermik nalunaarsuinermi kukkusoqarsimatillugu
Ataataasumit imaluunniit anaanaaqataasumit, anaanaasumit, meeqqamit imaluunniit taassuma nakkutilliisuanit nalunaarsugaasumit imaluunniit ataataasumit imaluunniit anaanaaqataasumit, kukkuneq pissutigalugu meeqqamut ataataasutut imaluunniit anaanaaqataasutut nalunaarsorsimanngitsumit, meeqqap inunngornerata kingorna ukiut pingasut qaangiutsinnagit, suliap ammaqqinneqarnissaa, piumasaqaatigineqarsinnaavoq.
Nalunaarsuinermi kukkusoqarsimanera pissutigalugu suliamik ammaaqqinnissaq kissaatigineqarpat, ingerlaannartumik qinnuteqaat Naalagaaffiup Sinniisoqarfianut, aammalu meeqqap inunngornerata kingorna kingusinnerpaamik ukiut pingasut qaangiutsinnagit nassiunneqassaaq.
Ataataassutsip imaluunniit anaanaaqataassutsip nalunaarsoriigaanerata, akuerisaanerata imaluunniit eqqartuussinikkut aalajangeriigaanerata kingorna nutaanik paasissutissaqarpat
Meeqqamut ataataassutsip imaluunniit anaanaaqataassutsip allanngorneranik nutaanik paasissutissaqalernera nassataqarsinnaappat, taamatut pisoqartillugu suliaq ammaqqinneqarsinnaavoq.